بررسی اثر فراکسیون های اتیل استات عصاره ۵۰% الکلی آبی سیاه دانه بر پیش گیری از سنگ اگزالات کلسیم کلیه در رت نژاد wistar

سابقه و هدف: گیاه سیاه دانه (.nigella sativa l) دارای اثرات فارماکولوژیک فراوانی است که از جمله می توان به اثرات ضد التهابی، ضد میکروبی، ضد سنگ ادراری، کاهش دهنده چربی خون و تقویت کننده ترمیم بافتی پس از ایجاد سمیت کلیوی اشاره کرد. در این پژوهش اثر فراکسیون های اتیل استات عصاره 50% الکلی آبی سیاه دانه بر پیش گیری از سنگ اگزالات کلسیم کلیه در رت نژاد wistar بررسی شد. مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش از 31 سر رت نر نژاد wistar استفاده شد. رت ها بطور تصادفی در 4 گروه تقسیم و به مدت 28 روز تیمار شدند. رت های گروه اول (کنترل سالم) و دوم (کنترل منفی) به ترتیب آب معمولی و آب حاوی 1% اتیلن گلیکول دریافت کردند. رت های گروه سوم و چهارم علاوه بر 1% اتیلن گلیکول روزانه mg/kg 250عصاره آبی الکلی دانه سیاه دانه از فراکسیون باقی مانده اتیل استات و mg/kg 250 عصاره آبی الکلی دانه سیاه دانه از فاز اتیل استات در آب آشامیدنی دریافت نمودند. میزان اگزالات، سیترات و کلسیم ادرار تمام رت ها در روزهای صفر، 14 و 28 و میزان منیزیم و کلسیم خون رت ها در روزهای صفر و 28 با روش های بیوشیمیایی اندازه گیری شد. سپس با استفاده از روش های هیستوپاتولوژیک مقاطع 5 میکرونی از هر دو کلیه رت ها تهیه و با میکروسکوپ نوری مطالعه گردید. تعداد تجمعات بلورهای اگزالات کلسیم در 10 میدان میکروسکوپی (تعداد لوله های حاوی تجمعات) شمارش گردید. نتایج بصورت mean±sem محاسبه و با استفاده از تست anova و سپس tukey-krammer مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تفاوت های با 05/0 p<معنی دار تلقی شدند. یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تجمع بلورهای اگزالات کلسیم در گروه دوم بطور معنی داری (001/0p<) بیش تر از گروه اول بود. علاوه بر این تجمع بلورهای اگزالات کلسیم در گروه دوم بطور معنی داری (001/0p<) بیش از گروه سوم (بدون تجمع بلور) بود اما اختلاف معنی داری با گروه چهارم نداشت. علاوه بر این غلظت اگزالات ادرار گروه های دوم، سوم و چهارم در روز 28 نسبت به روز صفر بطور معنی داری (05/0p<) افزایش یافت اما غلظت کلسیم ادرار گروه های سوم و چهارم طی این بازه زمانی تغییر معنی داری نکرد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که فراکسیون باقی مانده از فاز اتیل استات عصاره 50% الکلی آبی سیاه دانه در پیش گیری از تجمع بلورهای اگزالات کلسیم موثر است در حالی که فراکسیون اتیل استات عصاره فاقد چنین اثری است. اگرچه مکانیسم این اثر کاملا مشخص نیست اما شاید بتوان آنرا مربوط به اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و کاهش دهنده چربی خون سیاه دانه دانست و لذا می توان مصرف آنرا برای موارد انسانی نیز توصیه کرد.